Özbek Suzani Geleneği Geleceğe Taşınıyor
Özbekistanlı sanatçı Chuli Rakhimov, rengarenk motifleriyle Özbek nakşının geleneksel suzani geleneğini günümüze taşıyor. Bu sanat, kültürel kimliğin önemli bir parçası olarak varlığını sürdürüyor.
Özbek Nakşının Tarihçesi
UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras olarak değerlendirilen Özbek nakşı, özellikle suzani şeklinde Özbekistan'da çeyiz kültürünün vazgeçilmez bir unsuru. Yüzyıllardır kuşaktan kuşağa aktarılan bu gelenek, bereket simgesi nar, hayat ağacı ve güneş motifleri gibi deseni içeriyor.
Chuli Rakhimov’un Anlatımları
İstanbul'daki bir festivalde eserlerini sergileyen Rakhimov, bu sanatı 3 kuşaktır sürdürdüklerini ve bugün de eşiyle birlikte devam ettiklerini belirtti. Rakhimov, "İpek böceğinden elde ettiğimiz ipleri boyamak için bitkisel doğal boyalar kullanıyoruz," dedi.
Geleneksel Yöntemleri Koruma Çabası
Desenlerini, kadim Buhara suzanilerinden ilham alarak oluşturan Rakhimov, bu geleneksel yöntemi değiştirmeden sürdürmeye çalıştıklarını ifade etti. Ayrıca, Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra geleneksel nakış yapan sanatkâr sayısının azaldığını ve kendi ailelerinin bu geleneği sürdürmeye kararlı olduklarını belirtti.
Gelecek Nesillere Aktarma Vizyonu
Rakhimov'un eşi Obloberdieva Zukhro, "Amaçlarımız, bu sanatın gelecek nesillere aktarılması," diyerek, bu zorlu sanatı çocuklarına ve torunlarına ulaştırmayı ümit ettiklerini dile getirdi. Suzani işlemenin en küçük bileğinin bile bir hafta sürdüğünü vurgulayan Zukhro, "Güneş ışığı olmadan bu sanatı icra edemeyiz," şeklinde konuştu.
Özbekistan’ın Kültürel Zenginliği
Desenlerin, büyük babaannelerden gelen geleneksel tekniklerle işlendiği vurgulanırken, Rakhimov ve Zukhro, bu el sanatını daha fazla insanla buluşturmayı amaçladıklarını belirtiyor. Özbekistan'da bu sanatla ilgilenenlerin sayısının hâlâ yüksek olduğunu ve Türkiye'den de öğrencilerle farklı bir etkileşim kurmayı umuyorlar.
Orta Asya'da yüzyıllardır kadınların evde kullandığı tekstillerde kendini gösteren geleneksel Özbek nakşı, rengarenk motifleri ve sembolik desenleriyle kültürel kimliğin güçlü taşıyıcılarından biri olarak varlığını sürdürüyor. UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras kapsamında değerlendirilen el sanatları arasındaki Özbek nakşının en bilinen formu suzani yani iğne işi, Özbekistan'da çeyiz kültürünün vazgeçilmez parçası olarak öne çıkıyor.
