Rize’nin Geleneksel Lezzeti: Çüme
Rize’nin Derepazarı ilçesinde ikamet eden 63 yaşındaki emekli Metin Çelik, Rize’nin kültüründe önemli bir yere sahip olan ‘çüme’nin yapım sürecini ve bölgedeki kültürel önemini paylaştı.
Çüme Nedir?
Çüme, cevizli sucuk olan 'köme'ye benzerlik gösterse de, onu ayıran en büyük özellik, tarifinde bulunan siyah kokulu üzüm (isabella)dır. Çelik, çümenin yapılışını şu şekilde detaylandırdı: “Çümenin temel malzemesi bölgede 'kokulu kara üzüm' olarak bilinen siyah üzüm.” Üzümü ezip şırasını çıkararak, içine mısır unu ve nişasta ekliyorlar. Cevizler iplere dizildikten sonra, bu ipler hazırlanan şıraya batırılıp odalarda veya soba kenarında kurutuluyor. “Yaklaşık bir haftada yenir hale geliyor,” dedi.
Tarihi ve Kültürel Önemi
Çelik, çümenin tarihine de değinerek, bu geleneğin kuşaklar boyunca sürdüğünü vurguladı. “Ninemin ninesinden beri yapılan bir tatlı bu. Eskiden hemen her evde yer alırdı,” diyerek, üzüm ve cevizin kış aylarında enerji sağlamak amacıyla saklandığını ifade etti.
Özelleşmiş Bir İkram
Çelik, çümenin ticari amaçla hazırlanmadığını belirterek, “Bunu satmak için yapmıyoruz. Emeği ve maliyeti çok yüksek. Yapan genelde çocuklarına, torunlarına dağıtır ve misafirlere ikram eder,” açıklamasında bulundu. Ayrıca, çocukluk anılarında çümenin aile içinde ayrı bir yeri olduğunu aktardı; “Eskiden çümeyi çatıya asarlardı. Biz çocuklar gizlice alırdık,” dedi.
Enerji Deposu Çüme
Çelik, siyah üzüm ve cevizin bir araya gelmesinin yüksek enerji sağladığını vurguladı. “Kışın bir bardak çayla yediğinizde, hem ısıtır hem de tok tutar. Üzüm kan yapar, ceviz besleyicidir,” diyerek çümenin kış aylarında neden tercih edildiğini açıkladı. Bugün, bölgede üzüm yetişen birçok köyde yapılan çüme, hem kültürel miras olarak hem de geleneksel bir kış lezzeti olarak yaşamaya devam ediyor.
RİZE’NİN DEREPAZARI İLÇESİNDE YAŞAYAN 63 YAŞINDAKİ EMEKLİ METİN ÇELİK, RİZE'NİN GELENEKSEL TATLARINDAN BİRİ OLAN "ÇÜME"NİN YAPIM SÜRECİNİ VE BÖLGEDEKİ KÜLTÜREL ÖNEMİNİ ANLATTI. YÖREDE UZUN YILLARDIR EVLERDE YAPILAN ANCAK SON YILLARDA UNUTULMAYA YÜZ TUTAN "ÇÜME", "GASTRO RİZE"DE YENİDEN GÜNDEME TAŞINDI.
