Tomarza’da tarihsel bulgular
Kayseri’nin Tomarza ilçesinde bulunan Türk dönemi mezar taşları, Türk kültürünün Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan zengin mirasını sergiliyor. Bu araştırmalar, Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Anabilim Dalı’ndan Dr. Öğr. Üyesi Eyüp Polat danışmanlığında Abdulbaki Önder tarafından yürütüldü.
İnceleme süreci
Tomarza'daki 36 mahallede yer alan ve 17-20. yüzyıllara tarihlenen yüzlerce mezar taşı, özenle incelenerek belgelendi. Bu mezar taşları, Avşar boyu başta olmak üzere, Oğuz boylarının köklü geçmişini yansıtmakta ve Orta Asya Türk inanç dünyası ile Anadolu’daki estetik anlayışının sürekliliğini gözler önüne sermektedir.
Mezar taşlarının önemi
Abdulbaki Önder, mezar taşlarının yalnızca tarihsel değil; sosyolojik ve sanat tarihi açısından da önemli bir değer taşıdığını vurguladı. Türk-İslam mezar taşları, kültürel ve inançsal sürekliliğin en önemli göstergeleri arasında yer almakta. Bu taşlar üzerindeki motifler; fincan, ibrik, çarkıfelek ve hayat ağacı gibi öğeler, sadece estetik unsurlar olmayıp aynı zamanda kimlik ve inanç sembolleri olarak öne çıkıyor.
Türk mezar kültürü ve coğrafi etkiler
Önder, Türklerin yaşam şekillerinin coğrafi şartlar ve inançlarla şekillendiğini belirterek, bu unsurların gelenek, görenek ve defin merasimindeki etkisini açıkladı. Mezarlıkların incelenmesi, Türk mezar kültürünün köklerinin Milattan önceki dönemlere kadar uzandığını ortaya koymaktadır.
Bulgu ve değerlendirmeler
Tomarza'da gerçekleştirdiği araştırmalar çerçevesinde 54 mahalle mezarlığını gezdiğini belirten Abdulbaki Önder, "Tomarza’da 54 mahalle var. Araştırma için 54 mahalleyi gezdik, 36 mahallede Türk kültürünü yansıtan mezar taşlarını tespit ettik. Bu mahallelerde bulduğumuz figürler; geometrik ve bitkisel süslemeler içermektedir. Bu figürleri Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan nitelikli figürler olarak değerlendiriyoruz" ifadelerini kullandı.
KAYSERİ’NİN TOMARZA İLÇESİNDEKİ TÜRK DÖNEMİ MEZAR TAŞLARININ, TÜRK KÜLTÜRÜNÜN ORTA ASYA’DAN ANADOLU’YA UZANAN BİN YILLIK MİRASINI TAŞIDIĞINI ORTAYA KOYDU.
